春分 (ชุนเฟิน) หรือ วันวสันตวิษุวัต คือวันที่ช่วงเวลาตอนกลางวันและกลางคืนยาวเท่ากัน เนื่องจากดวงอาทิตย์เคลื่อนมาอยู่ในตำแหน่งตั้งฉากกับเส้นศูนย์สูตรของโลก ในหนึ่งปีมีเพียง 2 ครั้งเท่านั้น คือวันชุนเฟินในช่วงฤดูใบไม้ผลิ และวันชิวเฟิน (秋分 หรือ วันศารทวิษุวัต) ในช่วงฤดูใบไม้ร่วงตอนเดือนกันยายน
‘ชุนเฟิน’ ในภาษาจีนมีสองความหมาย (1) กลางวันกับกลางคืนเท่ากัน (2) ช่วงเวลาตรงกลางของฤดูใบไม้ผลิ
ชุนเฟินเป็นฤดูกาลที่ 4 ของ 24 ฤดูลักษณ์ อยู่ราวๆ วันที่ 19-22 มีนาคมของทุกปี ปีนี้ตรงกับวันที่ 21 มีนาคม
ชาวจีนมีธรรมเนียมกินชุนไช่ (春菜） หรือกินผักที่เติบโตในช่วงฤดูใบไม้ผลิ อีกทั้งมีประเพณี ‘ตั้งไข่’ ซึ่งสืบทอดกันมายาวนาน ด้วยเชื่อว่าวันนี้จะตั้งไข่ให้ตรงได้ง่ายและจะโชคดี
ช่วงฤดูกาลนี้การดูแล ‘สุขภาวะทางอารมณ์’ เป็นเรื่องสำคัญ ควรทำอารมณ์ให้เบิกบานแจ่มใส เพื่อให้ชี่หรือพลังงานของตับไหลเวียนดีไม่ติดขัด ฤดูใบไม้ผลินั้นสัมพันธ์กับตับ อุณหภูมิที่สูงขึ้นก็ส่งผลให้ชี่ตับแกร่งขึ้นด้วยเช่นกัน
แพทย์จีนเชื่อว่าอารมณ์โกรธกระทบตับ ทำให้ชี่ตับติดขัดได้ (肝郁气滞) เมื่อพลังงานของตับติดขัดไม่ปลอดโปร่ง มักมีอาการแสดงออกดังนี้ - หงุดหงิดฉุนเฉียวง่าย อารมณ์อ่อนไหว กระวนกระวายหรือวิตกกังวล - รู้สึกแน่นหน้าอก ใจสั่นใจหวิว หายใจไม่สุด - ท้องอืดแน่นท้อง ปวดเสียดบริเวณสีข้าง - นอนหลับยากและตื่นง่าย ฯลฯ
การดูแลร่างกายเบื้องต้นในฤดูกาลชุนเฟิน ควรหลีกเลี่ยงอาหารรสจัด รสเผ็ด ฤทธิ์ร้อน โดยเฉพาะพริก ต้นหอม ขิง กระเทียมสด อาหารประเภทปิ้งย่าง เพราะจะทำให้ร่างกายภายในเกิดความร้อนได้ ควรรับประทานผักใบเขียวให้มากขึ้น เช่น ผักปวยเล้ง ตั้งโอ๋ สลัดต้นจีนหรือวอสุ่น ฯลฯ
อีกประการหนึ่งคือ หากชี่ตับติดขัดยังส่งผลกระทบถึง ‘ม้าม’ ด้วย
อวัยวะม้ามในทางแพทย์จีน มีหน้าที่ดูดซึมและกระจายสารอาหารไปทั่วร่างกาย ต้องพึ่งพาอาศัยการกระจายและขับออกของชี่ตับ นอกจากดูแลตับแล้ว ควรรับประทานอาหารที่ช่วยเสริมการทำงานของม้ามด้วย เช่น กลอยจีน (山药 ซานเย่า/ฮ่วยซัว) เม็ดบัว ลูกเดือย
นอกจากนี้การกดจุดก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการดูแลตัวเองเบื้องต้นและได้ผลดี ขอแนะนำจุด ‘ไท่ชง’ (太冲/LV3) นับเป็นจุดสำคัญของเส้นลมปราณตับ จุดอยู่บริเวณหลังฝ่าเท้า ระหว่างนิ้วโป้งและนิ้วชี้ กดนวดจุดไท่ชงบ่อยๆ จะช่วยปรับสมดุลอารมณ์ บรรเทาอาการปวดเสียดบริเวณสีข้างได้ด้วย
มีคำกล่าวว่า ‘ชี่ไหลเวียน เลือดก็ไหลเวียน ชี่ติดขัด เลือดก็คั่ง’ (气行则血行, 气滞则血瘀) ขอให้ทุกท่านมีสุขภาพกายและใจที่แข็งแรง ต้อนรับฤดูกาลชุนเฟินนะคะ
สนใจให้ศาสตร์การแพทย์จีนเป็นอีกหนึ่งทางเลือกของการดูแลและรักษาสมดุลอารมณ์ ขอเชิญได้ที่แอคคิวเฮาส์คลินิกนะคะ แล้วพบกับบทความ 24 ฤดูลักษณ์ได้ใหม่ในฤดูกาลหน้า
**วันที่ 30 พฤศจิกายน 2016 ยูเนสโก (UNESCO) ขึ้นทะเบียนรับรองให้ฤดูลักษณ์ 24 ฤดูแห่งปฏิทินจีน 《二十四节气》 เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ**
Comments